Het schooljaar is alweer een paar weken oud. Hopelijk is je kind inmiddels gewend aan de klas, de nieuwe docenten en het rooster. Tijdens de lessen wordt meestal beperkt aandacht besteed aan de studietips of leerstrategieën. Vaak vallen docenten en mentoren terug op de bekende technieken, zoals samenvatten of domweg stampen, terwijl dit -wetenschappelijk bewezen- onvoldoende werkt. Inmiddels zijn er echter veel nieuwe inzichten over de beste leermethodes. HIP helpt je graag om je kind te ondersteunen met state-of-the-art-methodes. Kortom: hoe kun je je kind het beste leren leren?
Om tot de beste leertechnieken te komen, eerst een stukje theorie over de verschillende geheugentypes. Ons geheugen bestaat uit een primair geheugen, oftewel het korte termijn- of werkgeheugen en uit het secundaire geheugen, ook wel langetermijngeheugen genoemd. Om informatie te laten beklijven gaat deze eerst naar het korte termijn geheugen, om vervolgens opgeslagen te worden in het secundaire geheugen, maar ook in het langetemijngeheugen is de informatie niet eeuwig. Uit diverse onderzoeken blijkt, dat we een vrij steile ‘vergeetcurve’ hebben: als je op dag 1 voor de eerste keer geconfronteerd wordt met bijvoorbeeld een reeks Franse woordjes, dan is een dag later meer dan 60% weer weggezakt. Dat langetermijngeheugen blijkt dus een grote gatenkaas te zijn!
Hoe stimuleren we dat geheugen wel?
Verreweg de belangrijkste strategie bij het uit het hoofd leren van bijvoorbeeld een reeks woordjes, is herhalen met tussenpozen. Denk maar eens aan de woorden die horen bij derde naamval van Duits. Ik, en vast een aantal lezers met mij, kunnen ze nog zo opdreunen: ‘mit, nach, bei, zeit ……… ‘ ze staan als het ware in ons geheugen gegrift! Hoe is het mogelijk dat deze informatie tientallen jaren na dato zo boven komt drijven? We hebben deze reeks simpelweg steeds weer herhaald met tussenpozen. Het herhalend laten stromen van informatie langs de slingerweggetjes in ons neurale systeem zorgt ervoor dat de hersennetwerken dikker en sterker worden, todat het een snelweg is geworden. Let wel: spreiding is superbelangrijk, want dat brein is nogal vergeetachtig.
Dat spreiden van studiestof vergt enige planning én discipline en laat dat nou niet de sterkste kant zijn van het brein van een puber, aangezien die nog volop in ontwikkeling is. Vergelijk het met een stekje dat je plant in de aarde: het groeit langzaam door het regelmatig aandacht en water te geven. Het groeit niet sneller door eraan te gaan trekken of door het in één keer een enorme plens water te geven.
Overhoren
Een andere bewezen effectieve strategie is die van het overhoren. Dat kan door een ouder of begeleider gedaan worden, waarbij gevraagd wordt de lesstof te herhalen in eigen woorden, zonder het boek erbij te houden. Dit helpt om de gaten in de kennis te identificeren en natuurlijk om te checken wat er in het geheugen is blijven hangen. Maar eigenlijk kan de leerling ook prima zichzelf overhoren! Dat is wellicht nog effectiever omdat het lastig is jezelf voor de gek te houden. Dus neem steeds na het afronden van een studieblok een paar minuten om hardop te herhalen wat je zojuist geleerd hebt; daarmee wordt de informatie snel en effectief ingegraven.
Verandering van spijs doet eten
Een veel gemaakte fout is het leren van de stof per onderwerp en pas doorgaan met een nieuw vak als een leerling het gevoel heeft dat het ene onderwerp er goed in zit. Onze hersenen willen juist graag afwisseling: ze zijn evolutionair ingesteld op het herkennen van nieuwe informatie. Daarom laten we ons ook graag afleiden door appjes & pushberichten op onze telefoon. Als je kind dus meerdere toetsen in het verschiet heeft, is het aan te raden om de vakken af te wisselen. Dus niet eerst alles leren van economie en dan pas switchen naar wiskunde, maar gooi de lesstof van beide vakken door elkaar.
Timemanagement
Ken je de Pomodorotechniek? Het is een veelgebruikte methode voor timemanagement die ervoor zorgt dat je afleiding tot een minimum beperkt en in hoog tempo de stof tot je neemt. Het werkt als volgt: zet een wekker voor een tijdsblok van 25 minuten (niet de wekker op de smartphone, die is natuurlijk al uit beeld!). Deze 25 minuten wissel je af met 5 minuten pauze. Het zetten van dit beperkte tijdsblok motiveert je om te focussen en is lekker overzichtelijk. Na een pauze van maximaal 5 minuten kun je desgewenst nog één of meerdere blokken inplannen. Na vier blokken wordt wel aangeraden om een langere pauze te nemen en ook bij de Pomodorotechniek is het raadzaam om de verschillende onderwerpen af te wisselen.
Slaap voldoende
Slapen lijkt hier een vreemde eend in de bijt, maar is misschien wel de belangrijkste leerstrategie. Dat wil zeggen: slapen nadat je hebt gestudeerd. Als je slaapt lijkt het alsof de hersenen uitrusten, maar niets is minder waar. In werkelijkheid worden tijdens een aantal slaapfases de hersenen opgeschoond. Onbelangrijke details of gebeurtenissen verdwijnen en belangrijke informatie wordt opgeslagen in het langetermijngeheugen. Goed slapen is dus essentieel en zorgt ervoor dat informatie beter wordt opgeslagen en makkelijker weer terug te halen is. Laat je kind dus als het even kan niet tot middernacht doorleren, maar laat hem of haar liever bijtijds gaan slapen.
Bovenstaande leerstrategieën zijn natuurlijk geen garantie dat je kind deze ook daadwerkelijk toepast. Zoals gezegd zijn een aantal hersenfuncties in de pubertijd nog volop in ontwikkeling, waaronder de prefrontale cortex: het centrum dat zorgt voor o.a. plannen en het onder controle houden van impulsen. Mede daarom hebben leerlingen belang bij een beetje hulp en ondersteuning hierbij. Bij HIP Huiswerkbegeleiding helpen we je kind hier graag bij. Met plannen, uitvoeren, overhoren en leren leren. Net zo lang totdat hij of zij het zelfstandig kan!
Heel veel succes met leren en met hippe groet,
Petra van Hameren
